Schaduwkus, 2012, schets

Bagage

Alles blijft, niets gaat verloren, denk je.
Het wordt hooguit een geheim. Je beschermend masker maakt je
vrij. Het onheil rond je huis krijgt geen kans. Je noteert en regi-
streert zo mogelijk alle geluiden onderweg. Soms lijkt het dat je
bagage steelt van het alledaagse. Dat mag.
Dan kniel je ineens uit dankbaarheid. Je zit daar gewoon, tranen
stromen over je wangen. Tranen staan tussen je woorden en ge-
dachten, zij banen een weg. Vaak verschijnen daarna verborgen
boodschappen. Je hoofd raakt vol. Vol massieve keien en die
keien zitten op hun beurt weer vol reusachtige steenblokken.
Je voelt je zware hoofd neerknakken.
Dan wordt het tijd om je hart open te breken. In een tijdlus
van tien seconden verandert je leven. Je weet weer wat goed
voor je is. Je wacht wellicht een goed gesprek af. Je kan weer
verstrooid denken. Je gezondheid is niet meer een verloren
voorwerp. Je skelet is sterk, geheel van edelmetaal.
Kortom: je leven is meer dan een trillend moment.
Je laat geschenkjes achter.

Kamermeisje, 2013, boek 112, pagina 11

Stem, tegenstem

natuurlijk,
ik wacht af,
ze is de moeite waard

haar rok,
korter dan mogelijk,
verward wellicht lichtelijk

tussendoor
kwam aangewaaid
laat zich groeten

vragen
zijn slimmer
dan uitspraken

vraag dan
ik ben leerling
zonder beperking

de vinger
streelt, duwt
knietjes knikken

het wankelmeisje
dooft de droom
ze was er op gekleed

Romance in Holland, 1995, tekening, 50 x 65 cm

Kunsthoofd

Iemand schreef dat kunst het verborgene zichtbaar maakt.
Het getekend of geschilderd beeld laat een snaar trillen, lift in het
hoofd mee.
Dan zou ik zeggen, gelukkig maar, iets wat vreemder is dan af
verdient een gouden spijker aan een blanke muur. Bij kunst gaat
het om de reis, niet de bestemming. Lastig is het hoofd van de
kunstenaar, er zitten zwanenhalzen, jonge meisjes en technische
snufjes in. Die vervagen het beeld.
Maar als een werk lukt en naar buiten treedt, als het atelier op
locatie gaat, als het museum het moment isoleert, dan bestaan
de dingen zoals de kunstenaar bestaat als de theepot na de thee.
Kunst is een soort beheersing van de tijd, geen spel.
Kunst is een kleedje wat je af en toe uit moet schudden.
Ook: iedere kunstenaar die vroeg sterft wordt behoed voor verval
en herhaling.
Ik bedoel maar: een werk is het mooist als het op weg naar af is.

Schildersangst, 1991, A4 tekening

Creatief

Als ik aan het werk ben, ben ik een drafhond. Een soort Schotse
collie. Ik draaf om de woorden heen als om schapen, om ze een
bepaalde richting in te krijgen. Woorden moet je bewaken, anders
vliegen ze alle kanten op. Woorden willen rennen.
Ik ben dus een beste schaaphond. De woorden gehoorzamen mij.
Alles blijft zo helder, al is de grondtoon vaak wat weemoedig. Ik
zit met mijn neus op de grond, maar kan ook hoog springen en
zien als een helikopter. Het is een gave, je kan er niets aan doen.

Nog erger: het geldt niet alleen voor de woorden, ook als ik iets
op papier of doek verbeeld ben ik ook die schaaphond. Pas als
ik van binnen een groot JA hoor, geen mwwja, pers ik het raadsel
eruit. Na een begin kijk ik hoever ik kom, houd daarbij mijn neus
op de grond. De rest gaat vanzelf, af en toe even wat snoeien en
vooral flink aanrommelen. Ik ben altijd benieuwd wat ik, als een
soort tuinman, kan opkweken.
Nieuwsgierigheid is mijn grootste drijfveer. Nieuwsgierigheid heeft
geen stekker, dus ook geen storing.
Papier en verf kennen ook geen storing.
Mensen wel.

Stille tuinman, 2012, schets

Puur

Het is een explosie. De schetsen spuiten er echt uit. Ze zijn ook
meteen allemaal in één keer klaar. Ik hoefde er niets meer aan
te doen. Daardoor heb ik het gevoel dat het uit een heel zuiver
vaatje komt.
Waar komt het eerste idee vandaan?
Dat is moeilijk te zeggen, vaak is het gewoon toeval. Mijn ervaring
is dat ik veel onthoud wat ik zie en hoor. Soms komt het er na vele
jaren ineens uit. Waarschijnlijk omdat ik het dan pas herken, weet
wat er onder zit. Bovendien heb ik een volstrekt vertrouwen in mijn
kunnen. Dat is nogal prettig, ik kan altijd terugvallen op mijn losse
eindjes. Mijn controle over de materie is door de jaren heen steeds
toegenomen. Zo kan ik rustig puur blijven.
Anderen noemen mij wel eens een stille tuinman. Zij horen mijn
stem niet, komen van een andere wereld. Hun volumeknop kent
maar één stand: hard, maximaal. Te hard dus, te veel kukeleku.
Je moet ook kunnen fluisteren of sputteren. Lyriek uit het volle hart
moet kunnen stromen. Een flinke beeldkracht spreekt zich altijd uit.

Ik kom over als een positief ingesteld mens (alsof het een ziekte is).
Nou en?
Als iemand het leven bezingt, betekent dat niet dat hij nooit somber
of kwaad is. Diep van binnen blijf ik wel van binnen altijd fluiten, dat
gaat vanzelf. Ik keer de boel de rug toe en wandel vrolijk verder,
bedek alles met een groene waas.

Pillow Talk, 2010. A4 tekening

Twee is één

’s avonds zegt ze me,
vandaag bekeken,
koffiedik gelezen,
dat iemand,
een uitpuil iemand,
mij achterna zit

dat wil zeggen
ze vertelt het me
een bril man
ziet mij, wil mij
opgehaalde neuzen
weren alles af

zien zonder bril,
half blindstaren,
bedenkingen gladgestreken,
de zinsbegoocheling
vermindert zienderogen
ik ben alweer jij