Kleine man, grote man, 2013, bewerkte foto

Kusrecht

Je hand op mijn oor vervangt het medelijden van de wereld.
Het helpt niet.
We zullen elkaar nooit meer zien. Daarmee begint de waanzin pas
echt. Aan de telefoon zeg je onophoudelijk dat je het niet begrijpt.
Ik hoor de leegte en kreun licht. Ook dat is een vorm van liefde.
Liefde is het andere woord voor ja, maar ik heb nee gezegd en dan
is alles bedorven. Eigen schuld, niks meer aan doen, het is beter
zo. Ik heb alle kussen nu geteld, het is een schat voor mijn dood.
En nu kijken we samen de duisternis in. Ons huis is weg. Op een
morgen hadden de bramen mijn drempel overwoekerd en ik had
geen zin meer om ze met een snoeimes weg te kappen. Ik werd
van grote man ineens kleine man. Rillend keerde ik me terug naar
mezelf.
Nu je er niet meer bent zie ik naar de gesloten deur.
Hoe moet een nieuw gedicht binnen komen? Met een pen wroeten
in het sleutelgat? Welke letter kies je?
Elke knoop is een stip van de roes.
In gedachten open ik je hemd, ik open de poorten van het Paradijs.
Dat ademt heel zwaar. Je bent gaan zitten. Ik kom mijn wang war-
men aan je dijen. Ik glimlach vanzelf nu. Ik vraag je om een kus.
Ik heb recht op drie felle kussen op mijn vriend. De geur is wit.
Kijk, zoiets kun je schrijven. Dan ontbreekt er niets meer, de klok-
ken mogen luiden.
Ik kus je handtekening, lippen zijn er niet voor niets.

Gemiste stap, 2013, bewerkte foto

Leeggehaald

Geveld door het hoofd van een ander.
Opzettelijk geveld, voeg ik er aan toe. De verzorger kan wel weg
gaan, hij heeft hier niets te zoeken. De tegenstem is te luid ge-
weest.
Het begon zo mooi, eerst had ik nog een kort gedicht geschreven.
Een gedicht met idealen:

Ik vind een appel
Mooier dan een peer

En dat is mooi, kort, krachtig. Niet lang en dus goed te onthouden.
Altijd paraat zo’n zakelijke mededeling. Het gedicht geurt.
Het mooie eraan is dat het niet in de verleden tijd staat. Dat geeft
toekomst. Het zorgt ergens voor een eerherstel.
Aan de andere kant, het is maar een gedicht. Je kunt het ook zo
vergeten. Het klopt niet en het klopt wel gevoel. Dit gedicht leunt
sterk op het woordje een. Is daarom wat kleurloos. Komt uit de
koker van iemand anders. Het is een plat vlak. Ouderwets.
Ook:
Soms laat dit gedicht je bloed sneller stromen. Het laat niet alle
klinkers en  medeklinkers van het alfabet zien. Het wijst op een
onbekende appel en een onbekende peer. Het stelt ergens een
vraag. Het is geworteld in iedereen. Het maakt gebruik van beken-
de woorden. Het is gekleurd. Het kan op meerdere manieren wor-
den gelezen. Het zet aan tot ademen. Het is als een bad met ge-
zellig veel schuim. Het is een wesp die tegen een lantaarnpaal
vliegt. Het is een vogelverschrikker zonder knopen aan de jas.
Ik bedoel maar, het gedicht is zo kalm als een leeggehaald gezicht.

De reizende haast zich nooit, 2000 -2013, bewerkte foto

Van A naar B

De toestand was te schemerig, hij verdween. Er waren te veel
woorden voor zijn gezicht, hij was te nat van zweet en angst.
Zijn hoofd deed raar. Zijn rondborstige tong leek van beton te
zijn gemaakt. Zijn overvloedige buik speelde een eindeloze bor-
rel melodie. En dan was het nog het meest erge: zijn gezicht
was bezaaid met flink veel tepels, waaraan bloeddorstige biggen
lagen te drinken.
Eh?
Zulke fantasieën had hij altijd als hij in een museum liep. De pit-
toreske tegels, zoals hij schilderijen vertederend noemde, hadden
een rare uitwerking op hem. Zijn hersens leken spontaan te schif-
ten of maakten zonder tegen te sputteren gelijk een flinke reis.
Totaal nieuwe kunst werd hier getoond, hemelse nieuwe gangen
werden ontsloten. Het goud lag overal en liet zijn neushaar trillen.
Het kunstpaard had hem aangeraakt.
Eh?
De stilte woont in het museum. Pas op voor hardop klappen, want
hier zijn stervelingen bezig iets te snappen. Zij happen daar de iele
lucht en dopen hun snavel in de catalogus om de geschreven wet-
ten uit hun kop te leren.

Recaptured Image, 2013, bewerkte foto

Heroverd

Ooit vond ik wat oude glasnegatieven van mijn grootvader. Het
was moeilijk om te zien wat er op stond. Je moest er schuin langs
kijken bij een bepaald strijklicht, dan zag je enigszins de afbeelding.
Nu had ik in die tijd een vriend die fotograaf en artistiek was, een
zeldzame combinatie bij dat beroep. Hij wist er wel raad mee en
zou mij laten zien wat mijn grootvader ooit beroerde.
Een week later zag ik het resultaat en was ontroerd: het was een
halfprofiel van mijn grootvader (die in hetzelfde jaar stierf toen ik
werd geboren). Ik zag onze sprekende gelijkenis, bijna eng. Het
negatief was door de tijd nogal beschadigd, waardoor het net leek
alsof het hoofd in een grote kool zat verstopt. Het was mooi om
even door de straten van hem te lopen. Zijn ijskoude slaap leek
gesmolten.
Later siste de opwinding in stilte weg en staarde ik voortaan ver-
der in onze koppen. Een huis is zomaar vol. Mijn ruisende huig
draagt ver. Alle trilharen wuiven heftig in mijn oren en als de bron
langzaam weg klapwiekt, zie ik ineens het meisje aan de overkant.
Ik laat mijn grootvader los. Snipper met mijn ogen. Zie haar glim-
lach. Ik wil bij haar mijn lust lessen. Ik leer haar armen wiegen
door mij te geven. Ze kan zo de bloemen van geluk rapen.
Zij opent mij als een kabbelend boek. Ik wandel en wankel.
Wij veroveren elkaar. Ik lees met haar een boek en verander.

Instant Parole, 2013, bewerkte foto

Het verhaal

Ik vond tijdens de verhuizing een oud schriftje met een groen kaft.
Het verhaal bracht mij terug in Groningen, 1962.
Ik was net student aan de kunstacademie en kocht in de eerste
dagen een schriftje, om me dagelijks te oefenen in het wilde leven.
Alleen de eerste bladzijde stond beschreven. Er stond: “25 september
1962. Ik wou dat ik een kreupele meid had om aardig voor te zijn”.

Vreemd genoeg kon ik me hier niets van herinneren.
Ik denk dat ik toen een opzetje wilde maken van mijn eerste boek.
Tenslotte was ik de nieuwe Lucebert, in die tijd. Het bleef dus bij die
twee zinnen. Het schriftje bleef maagdelijk wit van binnen.

Ik ben altijd goed gebleven in die opzetjes, om het daarna niet af te
maken. De eerste zin is nooit een probleem. Zo luidt de eerste zin
van mijn nog niet geschreven novelle Dicht van voren:
Zoveel veel later dan verwacht begon het plotseling.
Ook de middelzin is bekend: Wat niet kon was er al lang.
De afsluitende laatste zin is: In elk ogenblik is alles.
Daar moet een mooi verhaal in zitten tussen de 30.000 en 40.000
woorden. Misschien moet ik beginnen met een groot gat. Een gat
bij God. En het gat was God. Of zou dat iets te smakeloos zijn?
Beter bij een kuil geknield? Of je tong eerst kaal gepraat?
Gewoon de deur uitgaan en om je heen zien is vaak de oplossing.
Gekoppeld aan een vluchtige geur is het verhaal zo rond.

Tiny Heaven, 1998 – 2013, bewerkte foto

Vrolijk drietal

Je kon Teletubbies knuffels bestellen bij Knuffelparadijs. Dat is een
Teletubbies knuffelwinkel. Teletubbies knuffels zoals Tinky Winky,
Laa-laa, Dipsy en Po zijn daar gemakkelijk en snel online te bestellen.
Leuke hebbedingen in alle gewenste formaten.
Nog leuker is het natuurlijk om Teletubbies zelf te schilderen. Zo
ontstond Tiny Heaven. Het was gelijk verkocht aan de kunstuitleen.
Iedereen wilde wel met een Teletubbie pronken. Het herhaalde zich
iedere dag als een kinderlijk soort inteelt. Wie lief is wordt gezien.
Dat is goed voor de verstijfde ogen van jong getrouwden.
Teletubbies zijn niet buitensporig, wel grappig en grappig is leuk en
leuk sluit alle nare gezichten uit. Achterklap hoort niet bij dit onder-
werp, misschien wat tong geklak, maar daar blijft het bij. De vage,
berichtgevende bomen en struiken weten er alles van. Ze houden
alles bij omdat het altijd mooi weer is bij de Teletubbies. De prille
dagen tussen maart en april zijn het mooist. Dan is alles frisgroen
en de lucht hangt vol begeerte van vlinders. Iedere nacht kan harts-
tochtelijk zijn als je niet oppast.
Lentedagen kunnen wild en wonderlijk zijn. Het maaigrage gras
heeft het zwaar, vroege verloofden laten elkaar hun tekening zien.
Het zijn vleselijke maniakken. Ze doen aan beweeggeluk en denken
nog dat de aarde een paradijs is.
En de dichter?
Die eet gewoon de beleefde tijd op. Ook in de toekomende tijd.

Algenman, 1996 – 2013, bewerkte foto

Haringman

Ik at een haring en dacht aan Paul. Wij stonden soms rond het
middaguur samen aan de kar, aten stil onze haring. Nadat we
met het erbij gekregen servetje onze monden hadden afgeveegd
begonnen we dan uiterst hoffelijk ons klein gesprekje.
Hij sprak zo mooi voorzichtig Nederlands. We namen alle tijd en
lieten elkaar in de meest grote rust de zinnen uitspreken. Om en
om, ieder op zijn beurt. Beide wat verlegen. Onschuldig was de
glimlach. Er was veel wederzijdse waardering.
Maar nu is hij dood.
Ineens was hij verdwenen, zijn huis was al leeggehaald (zijn fa-
milie wist het weer te vinden!).
Nu moet ik voortaan alleen gedachten knutselen en haring eten.
Heel jammer. Ergens was ik ook nog jaloers op hem gebleven.
Uit alles bleek dat hij een grotere vrijheid had. Hij werkte niet
alleen hard, hij werkte ook nog eens met de vrijblijvendheid van
een amateur. Ontspannen en bescheiden, dat was helemaal Paul.
Mensen zoals hij zijn de aardigste mensen die ik ken. Zijn leven
zat vol terloops, hij maakte alleen bijvoorbeelddingen.
Hij gaf me vaak de indruk dat hij nooit tijdgebrek had. Hij had
altijd tijd, hoefde nooit iets te doen als je hem vroeg mee te gaan.
En toen wist ik: sommige mensen maken zichzelf tot iets fraais!
Hij was beslist geen algenman.

Janusman, 2004 – 2013, bewerkte foto

Ademnood

Iemand stikte bijna in een wolk van blauw. In zo’n volledig opge-
vulde wolk dolen meestal veel schimmen. Het zijn de voorvaders
van een niet verwerkt verleden. Gelukkig heeft hij een kop die twee
kanten op kan kijken. Zijn scherpe blik is zijn altijd passende sleutel.
De oplossing is meestal dichtbij.
Diep en donker moeten iets bevatten, anders kunnen zijn niet le-
ven, wist hij. Zelfs voor het diep zwarte was hij niet bang. Zo ver-
joeg hij de bange uren, die kregen geen kans aan te groeien.
Was dit nu moedig?
Nee hoor, als iets hem niet beviel in het leven ging hij gewoon uit-
treden. Totaal wat anders doen als je van plan bent is altijd een
goed advies. Hij draaide gewoon de kraan open en spoelde alles
weg wat niet van toepassing was. Vergetelheid is daarbij het beste
afwasmiddel. Eenmaal gewassen en gedroogd begroette hij dan de
nieuwe wereld alsof er niets gebeurd was. Onuitwisbare klanken
schoten daarbij het veel te stille heelal in.
Hij voelde zich daarna vrij. Ging nieuwsgierige nieuwe tekeningen
maken van zingende nachtegalen. Eerst met de voorzichtigheid
van houtskool. Daarna werkte hij alles op met drie soorten conté.

Klank van jouw naam, 2008 -2013, bewerkte foto

Schepping

Inmiddels had ik besloten een nieuw verhaal te vertellen, maar er
waren wel een paar vragen waar ik eerst een antwoord op moest
vinden. Dat verstoorde het proces. Van uitstel kwam afstel.
Mijn vriend, mijn allerbeste bron, was een kenner, die soms he-
laas ook nogal kon opscheppen. Dat is een eigenschap die ons
van huis uit direct is afgeleerd. Doe maar gewoon, dat is al gek
genoeg, zeiden ze daar. Opscheppen en wat erbij liegen waren dus
vervelende trekjes van hem. Ik twijfelde daarom of ik hem wel iets
moest vragen waar ik mee zat. Misschien zou ik later spijt krijgen
als ik hem iets te persoonlijks had verteld.
Kortom ik vertelde hem mijn ding.
Het eerste wat hij er over zei verbaasde me. Ik snapte niet hoe hij
het zo zag. Aan de andere kant was ik ook wel nieuwsgierig.

Laat ik het zo zeggen, hij verzweeg nooit iets voor me naar mijn
gevoel, maar hij fantaseerde wel veel door. Zo had hij ontdekt dat
toen God ooit de wereld schiep er eerst veel mislukte dieren rond
huppelden. De zogenaamde halfbeesten leefden eerst een tijdje,
maar door hun merkwaardige verschijning vielen ze te veel op en
werden door andere dieren opgegeten. Dieren kennen nu eenmaal
geen medelijden en vragen niet eerst waarom ben je zo anders.
Dieren denken niet zoiets als het hangt er van af hoe je het bekijkt.
Op die manier is de eerste twijfel ontstaan op aarde.
Die ontdekking van hem zette de bijbel op de kop. Verschillende
zwaar gelovigen stierven door die te zware schok.
Anderen zeiden dat dit typisch een samenzwering was bij volle maan.
Leve de scheppende Germanen!

Day of Death, 2004-2013, bewerkte foto

Zwart-witte man

Wie was je dat je zelfs dit hebt meegebracht?
Overal zie ik je vreemde muren opzetten, zodat je oude kamers
niet meer herkend worden.
Wie was je dat je niemand kon zijn?
Duizenden zwart-witte krassen liet je achter in de samengebalde
vorm van een mottige vlinder. Wie ben jij? Waar was je?
In het huis van je ouders leek alles nog vertrouwd, maar eenmaal
buiten vervreemde je en werd je huis een verlaten schapenstal.
En nu ben je hier en hoef je niet te fluisteren. Hier ben je vrij. Hier
vallen de schaduwen wit uit. Hier is niets nodig omdat het er al is.
Hier is de buitenkant van alles niet steeds hetzelfde. Dus verwonder
je. Niemand hoort je. Niemand bezoekt je. Je duisternis beperkt de
horizon. Tot zover komt de berg, die jezelf creëerde.
Pas wanneer je je beeld verlaten hebt mag je me opzoeken en zal
ik je ontvangen met een pot dampende thee. Dan stuur je iedereen
mooie ansichtkaarten, waarop met potlood staat geschreven:
Ik denk veel aan u.
Daarna wordt het verleden een verlatende schim. Ze zeggen dat
het heden niet voorbij kan gaan. Het heden is.